Жендэрт суурилсан хүчирхийлэлтэй тэмцэх 16 хоногийн аяны талаарх мэдээлэл

Жендэрт суурилсан хүчирхийлэлтэй тэмцэх 16 хоногийн аян нь жил бүрийн 11 сарын 25-аас буюу Охид, эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийг устгах олон улсын өдрөөс эхлэн Олон улсын Хүний эрхийн өдөр болох 12 сарын 10-ны өдрийг хүртэл үргэлжилдэг.

Энэ аянд өнөөдрийн байдлаар олон улсын хэмжээнд 170 гаруй улс орны олон зуун  мянган байгууллага, хувь хүмүүс нэгдэж, хүний эрхийг ноцтой зөрчиж, ялгаварлан гадуурхалтыг үүсгэж байдаг уг  үзэгдлийн эсрэг дуу хоолойгоо нэгэн зэрэг илэрхийлдгээрээ онцлогтой. 16 хоногийн аяны хүрээнд дараах тэмдэглэлт өдрүүд тохиодог байна.

- 11 сарын 25 - Эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийг устгах олон улсын өдөр
- 11 сарын 29 - Олон улсын хүний эрхийн төлөө тэмцэгч эмэгтэйчүүдийн өдөр
- 12 сарын 1 - ДОХ-ын эсрэг өдөр
- 12 сарын 2 - Боолчлолыг таслан зогсоох Олон улсын өдөр
- 12 сарын 3 - Олон улсын хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийг хамгаалах өдөр
- 12 сарын 05 - Олон улсын сайн дурынхны өдөр
- 12 сарын 10 - Олон улсын хүний эрхийн өдөр

Үүсэл

1960 оны 11 сарын 25-нд Доминикан улсад хүний эрхийн төлөө тэмцэгч, нийгмийн зvтгэлтэн 3 эмэгтэйн амь насыг хөлсний алуурчнаар хөнөөлгөж, автомашины осол хэмээн мэдээлсэн байна. Хvний эрхийг ноцтой зөрчсөн энэ бусармаг явдлыг жигшин зэвvvцсэн олон нийтийн хөдөлгөөн тус улсад өрнөж, жил бvрийн 11 сарын 25-ны өдрийг Эмэгтэйчvvд, охидыг хvчирхийлэх явдалтай тэмцэх олон улсын өдөр болгох санаачлагыг анх дэвшvvлж байжээ.

Үүнээс хойш 20 жилийн дараа 1981 онд Латин Америк, Карибын тэнгисийн орнуудын эмэгтэйчvvдийн хөдөлгөөний бага хурал Колумбад болж, дээрх санаачлагыг дэмжсэн шийдвэр гаргаж, дэлхийн олон оронд 11 сарын 25-ны өдрийг Охид, эмэгтэйчvvдийн эсрэг хvчирхийллийг эсэргvvцэх өдөр болгон тэмдэглэж ирсэн юм. 

10 жилийн дараа буюу 1991 онд Эмэгтэйчvvдийн Глобал манлайлал хvрээлэнгээс зөвхөн 11 сарын 25-ны өдрөөр хязгаарлахгvйгээр “Олон улсын хvний эрхийн өдөр” болох 12 сарын 10-ныг угтаж, 11 сарын 25-наас 12 сарын 10- ны өдөр хvртэл 16 хоногийн аяныг жил бvр явуулж байх санаачилга гарган уг ажлыг олон улсын хэмжээнд зохион байгуулах болсон байна.
 

Энэ үйл явдлаас хойш 8 жилийн дараа 1999 онд НVБ-ын Ерөнхий Ассамблейн тогтоолоор энэхvv аяныг олон улсын хэмжээнд жил бvр дээрх хугацаанд зохион байгуулахаар батламжлан уриалсан юм. Одоо энэхvv аяныг дэлхийн 170 гаруй орон, 2000 гаруй байгууллага ижижл цаг хугацаанд, нэгдмэл зорилго, нийтлэг уриан дор нэгэн зэрэг зохион байгуулж байна. 

Жендерт суурилсан хүчирхийлэл гэж юу вэ?

Энэ нь эцгийн эрхэт ёсонд суурилсан үндэс угсаа, анги  давхарга, нас, хүйс, нийгмийн  гарал  үүслээр ялгаварлан гадуурхдаг тогтолцоо  буюу дарамтлал, дарангуйллын хэрэгсэл юм. Жендэрт суурилсан хүчирхийлэл нь Монголын нийгэмд хамгийн түгээмэл оршиж, өдөр тутам үйлдэгдэж давтагдан даамжирсаар байдаг хэрнээ хамгийн бага мэдээлэгддэг гэмт хэрэг юм.

16 хоногийн аян Монголд

Манай улс 1997 оноос эхлэн дэлхий нийтийн энэ хөдөлгөөнд нэгдсэн бөгөөд өнөөг хүртэл нийгэмд  гэр бүлийн хүчирхийлэл бэлгийн хүчирхийлэл, хүн худалдаалах гэмт хэрэг, ажлын байран дахь  бэлгийн дарамт зэрэг жендерт суурилсан хүчирхийллийн төрөл түгээмэл үйлдэгдсээр байна.  Хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчид  хуулийн  хамгаалалтыг хүртэж  чадахгүй  хохирсоор байна. 2014 оны аяны хүрээнд "Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль"-ийн төслийг УИХ-аар батлуулах нөлөөллийн ажлын хүрээнд аяны оролцогч 25 ТББ-ууд тус тусдаа ажиллаж байна. 

Тоо баримт:

·  Монгол улсын хэмжээнд 2008-2012 оны эхний 7 сарын байдлаар 1589 хүн гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас гэмт хэргийн хохирогч болжээ. Үүнээс 61 хүн амь насаа алдаж, 7 хүн амиа хорлоход хүрч 1092 хүн гэмтэл авч, 53 хүн бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн байна.

·    Хүчирхийллийн улмаас үүссэн дээрх гэмт хэргүүд буурахгүй байгаа нь нэг талаас Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль, Хүн худалдаалах гэмт хэрэгтэй тэмцэх хууль болон бусад холбогдох хуулиудад хохирогчийн аюулгүй байдлыг хамгаалах механизм, оновчтой зохицуулалт байхгүйтэй холбоотой.  Нөгөө талаас бид нийгэм, хамт олноороо хүчирхийллийн энэ үйлдлийг буруутгахгүй, харин ч өөгшүүлэн дуугүй байсаар байна.  

Тиймээс бидэнд: 

Хүчирхийллийг байдаг л зүйл гэж үздэг хандлагыг өөрчилж “хэзээ ч байх ёсгүй тэвчиж үл болох, яг одоо таслан зогсоох дахин давтагдахаас урьдчлан сэргийлэх зүйл” болгон хувиргах боломж бидэнд байна.

Хэн нэгнийг дарамталж, доромжлох боломжийг олгодог эрх мэдлийн тэгш бус байдал, түүнийг дэмжсэн нийгмийн хэм хэмжээг бид хамтдаа өөрчилж чадна. Жендэрт суурилсан хүчирхийллийг зогсооход хүн бүрийн санаачилга, оролцоо, дэмжлэг хамгийн чухал юм. Хүн бүр “надад хамаагүй” гэж чимээгүй өнгөрөх хандлагаасаа татгалзаж, ядаж нэг алхам хийснээр та бусдын амь нас, эрүүл мэндийг хамгаалахад үнэтэй хувь нэмэр оруулж чадна.  

Та:

• Хөрш, найз, таньдаг хэн нэгэн тань  хүчирхийлэлд өртөж байвал холбогдох байгууллагуудад нь цаг алдахгүй мэдээлээрэй.

• Хүчирхийллийн хохирогчдод туслалцаа үзүүлдэг байгууллагуудад мэдлэг, ур чадвар, цаг зав, хөрөнгө хандивлах зэрэг төрөл бүрийн  арга, хэлбэрээр дэмжлэг үзүүлээрэй.

• Бидний амьдралын нэг хэсэг болтлоо шингэн нэвчсэн хэрнээ далд байдаг энэ асуудлыг ил гаргасан мэдээ, сурвалжлага, нийтлэл бичиж, олон нийт, шийдвэр гаргагчдын анхааралд хүргээрэй.  

• Та   үүнээс гадна хохирогчийн эрх, нэр төрийг хөндөхгүй, нууцлалыг хангасан ямар ч үйл ажиллагааг санаачлан хийж болно.

Дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл:

https://www.facebook.com/pages/16хоногийнаянМонголд

www.16daysmongolia.org  гэсэн хаягуудад зочлоорой.

Мөн Хүчирхийллийн эсрэг Үндэсний төвийн 70119941 утсанд хандаарай.